Dolar 2.0: “Kriptodolarizasyon”

Dünya ekonomisinin en kırılgan yönlerinden birisi şüphesiz küresel dolar yoksunluğu.
İhtiyacın 13 trilyon dolar gibi bir seviyeye ulaşmış olmasının altında yatan en büyük sebep şüphesiz son 20 yıl içerisinde gelişmekte olan ve hatta belli başlı birkaç gelişmiş ülkenin dolar cinsinden borçlanma oranında görülen artış.

Bu artışın en yalın anlatıma sahip nedeni ise, herhangi olumsuz bir senaryoda ilgili merkez bankası eliyle devalüasyona konu edilebilecek bir para birimi ile işlem yapmak istemeyen yerli ve uluslararası yatırımcıların yerel para birimi ile yüksek miktarda işlem gerçekleştirerek risk almak istememesinden kaynaklanmakta.

Ayrıca son 10 yıl içerisinde düşük seyreden ihracat rakamları ve azalan GSMH gibi faktörler Çin, Avrupa bölgesi ve gelişmekte olan ülkelerin ödemekle yükümlü olduğu dolar cinsinden borcun çevrilebilmesi noktasında tabloya katkı sunmadığı gibi ilave dolar talebini de beraberinde getirmekte.

Dünya ticaret hacmi içerisinde önemli bir yere sahip ve ihracat ekonomisine dayalı Çin’in 3 trilyona ulaştığı düşünülen dolar rezervi ile dolar likidite krizine en hazırlıklı ülkelerden birisi olduğu düşünülebilir.

Lakin bu rakam Çin’in dolar taahhütlerinin ancak yaklaşık %60 oranında yerine getirebilmesine müsaade edecek gibi gözüküyor. Covid Pandemisi sonucu daha da düşmesi muhtemel ihracat hacimleri mevcut olan dolar yoksunluğunu ise körükleyecek.

Bu sorun ile mücadele eden bir çok ülkenin taahhütlerini yerine getirilebilmesi noktasında başvurabileceği bir diğer adres elbette altın rezervleri. Ancak bu rezervlerin de toplam lokal para arzının ortalamada %2’sine tekabül ettiğini görmekteyiz.

Altına endeksli para birimi uygulamasının 1970’li yılların başında terkedilmiş olması, %9 ile en yüksek “altın rezervi & lokal para arzı” oranına sahip ve dolar karşısında para birimi değerini nispeten stabil kılabilmiş Rusya gibi ülkeler için dahi uzun süredir büyük sorun.
Bu noktada mercek tutulması gereken nokta Amerikan Dolarının, FED’in yüksek miktarda para basması ve parasal genişleme hamlesi içerisine girmesine karşın anlamlı bir değer kaybı yaşamamış olması.

Sebebi ise şüphesiz Amerikan dolarının halen dünyanın rezerv parası statüsünde olması.
Ancak dünyanın geri kalanının da durumun bu şekilde gelişmesinde belki isteksiz de olsa payı var; zira rezerv para birimi statüsünde olmamasına rağmen diğer merkez bankalarının da eş zamanlı parasal genişleme kararları aldığını görüyoruz.

Vaziyete lokal parasal genişleme hızının gerisinde kalan altın rezervi artışı da eklendiğinde tablo bu ülkeler için vahim bir hal alıyor.

Diğer bir deyişle yeterli yasal, finansal alt yapısı ve hazırlığı bulunmayan ülkelerin FED’in parasal genişleme hamlesini uyarlıyor olması günün sonunda yeni dolar talep ve bağımlılığına dönüşüyor.

Bu bağımlılığın küresel bir likidite krizi ile tetiklenen bir dolar rallisine dönüşüp dönüşmeyeceğine dair düşüncelere farklı bir yazıda yer vereceğiz.

Diğer taraftan, bilindiği üzere bahsi geçen ve her geçen dün derinleşen dolar talebinin karşılanabilmesi için FED’in belli kriterleri var.

Özellikle yerel para birimi değerinin çökmesi ve gerçekleştirilecek işlemlerde para biriminin dolar ile yer değiştirmesi şeklinde tanımlanabilecek “dolarizasyon” riski taşıyan ve FED’in belirlediği kriterlere uymayan ülkelerin dolar borç yükümlülüklerini yerine getirme noktasında sorunlar yaşayacak olması artık bir tahminin ötesine geçmiş durumda.
Baş edilebilmesi güç gözüken bu sorunun çözümü için ilgili ülkelerin artık değerlendirmeye almayı düşünebileceği seçeneklerden birisi şüphesiz kripto para teknolojisi.

Rusya, Çin vb. ülkelerin bu doğrultuda gayretler içerisinde olduğunu, Ruble ve Renbinmi gibi lokal para birimlerini dijitalleştirmek ve dolar bağımlılığı bulunmayan alternatif bir ekonomi yaratabilmek amacıyla belli adımlar attığını biliyoruz.

Ancak rezerv para statüsüne ulaşamadığı sürece bir para biriminin dijitalleşse dahi ne ölçüde dolara alternatif olabileceği soru işareti olmaya devam edecek.

Dolayısıyla bu ülkelerin ilk aşamada yerel para birimini dijitalleştirirken eş zamanlı olarak dolara erişim noktasında, şu hali ile kriter engeli olmayan, kripto para teknolojisi üzerine inşa edilmiş ve değeri dolara endeksli “sentetik dolar” ya da bilinen adı ile stabil kripto paralardan faydalanmanın yollarını aramak istemesi sürpriz olmayacaktır.

Durumun bu şekilde ve başlangıç seviyesinde dahi gelişmesi ise halihazırda piyasa büyüklüğü 10 milyar USD civarı olan ve farklı modellere dayanan dolar stabil kripto para işlem hacimlerinin hızla artması, piyasa değerinin katlanarak büyümesi ve bizleri “kriptodolarizasyon” ile tanıştırması muhtemeldir.